Merhaba;

Sabahları penceremizi sonuna kadar açıp, temiz havayı ciğerlerimizle buluşturacağımız vakitler geldi. İşte ilkbahardayız.

Bu arada, Amors da beşinci ayını tamamladı. Bugüne kadar onlarca içerik üretti ve üretmeye de devam ediyor. Biz çok mutluyuz, umarız siz de öylesinizdir.

Bültenimizin sonunda size özel tanımlanmış öneri linkini arkadaşlarınızla paylaşmayı unutmazsanız seviniriz. Sizin için muhteşem hediyeler hazırladık.

5 üye sayısını geçmiş arkadaşlarımıza bir müjdemiz var: Yakın zamanda Pazar özel mailini göndermeyi planlıyoruz. Hazırlıklarımız tamam.

Kendinize iyi bakın.

Kısa Kısa

Haftadan haberdar ol

Bitlis’te askeri helikopter düştü. 11 askerimiz şehit oldu, 2 askerimiz yaralandı. Başımız sağ olsun.

BM, Kıbrıs sorunuyla ilgili gayri resmi 5+1 toplantı düzenleyerek tarafları ve garantörleri bir araya getirecek.

Kılıçdaroğlu'nun aşılarda aracılara para verildiği ile ilgili iddiası üzerine bakan Koca: “Aşılar için hiçbir şekilde aracı firmaya zerre kadar bir kuruş ilave verilmemiştir," dedi.

Biden'ın başa geçmesiyle Rusya konusunda daha sert adımlar atan ABD, AB ile ortaklaşa Putin hükümetine yaptırım kararı aldı.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından üretici ve balıkçılara yaklaşık 140 milyon liralık destek ödemesi yapıldı.

Sahil Güvenlik Komutanlığı geçen yıl, göçmenler de dahil 12 bin 655 kişiyi ölümden kurtardı.

ABD istihbaratı Kaşıkçı cinayeti ile ilgili emri Suudi Arabistan Prensi Selman'ın verdiğini bildirdi. Cinayetle ilgili 7 Suud yetkilisine yaptırım kararı alınırken "ilişkilerin" bozulmaması için Prens Selman'a yaptırım kararı uygulanmadı.

Eski Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy, yolsuzluk nedeniyle hapis cezasına çarptırıldı.

İsrail, Filistin 1948 İslami Hareketi’nin lideri Şeyh Raid Salah’ın hücre cezasını uzattı.

İTO verilerine göre, İstanbul'da geçen yılın şubat ayına kıyasla perakende fiyatlar yüzde 15,45, toptan fiyatlar yüzde 16,15 arttı.

Gündem

Sizin şehriniz hangi renk?

Sağlık Bakanlığı Türkiye'nin Kovid-19 analizinin yapıldığını ve ülkeyi renklere böldüklerini söyledi.

Çok yüksek riskli kırmızı, Yüksek riskli turuncu, Orta riskli sarı ve Düşük riskli şehirler mavi olarak haritalandırıldı.

Kırmızı iller haricinde bütün şehirlerde kafe ve restaurantlar sabah  7:00 ile akşam 19:00 arasında açıldı. Cumartesi günleri sokağa çıkma  yasağı kaldırıldı fakat her gün 21:00’da eve girmek kaydıyla.

Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Levent Akın, “Düşük ve  orta riskli illerde önümüzdeki dönemde sokağa çıkma yasağı 21.00 değil  22.00 ya da 00.00'a kaydırılabilir,” dedi.

Son durum. Dünya üzerinde en az bir doz aşı yaptıran  kişi sayısı 151 milyonu, vaka sayısı 115 milyonu geçti. Türkiye'de  salgının başından beri 9 milyon kişi aşı oldu, 2.7 milyon kişinin Kovid-19 testi pozitif çıktı.

Gündem

Yeni anayasa tartışmaları devam ediyor

Cumhurbaşkanı Erdoğan grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Türkiye tarihindeki ilk sivil anayasayı yapacağız," dedikten bir gün sonra İnsan Hakları Eylem Planı'nı açıkladı.

Eylem Planı'nın nihai amacını 2 yıl içerisinde "yeni ve sivil anayasa hedefi" olarak ifade eden Erdoğan, belgenin, "9 Amaç, 50 hedef ve 393 faaliyet" içerdiğini duyurdu.

Şeffaflık ve hesap verilebilirlik temelinde ele alınacağı iddia edilen eylem planında; çocuk mahkemeleri, kadına karşı şiddet suçlarının yanı sıra mülkiyet hakları, kazanılmış haklar, suç ve cezanın şahsiliğine, masumiyet karinesine vurgu yapıldı.

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, "Milletimizle beraber yapacağımız 83 milyonun anayasası ile demokrasi tarihimize yeni bir sayfa açacağız," sözleri ile Erdoğan'ı destekledi.

Teknoloji

Küçük bir ipucu

Çok güzel bir poz yakaladınız. Heyecanla kontrol ediyorsunuz. Fotoğraf gerçekten güzel ama arka plan... Keşke olmasaydı da şöyle iTelefon 15 max pro plus telefonla çekilmiş gibi siyah arka plan yapsaydım diye düşünüyorsunuz. Photoshop bilen arkadaştan rica etmek en iyisi. Arkadaşı da en son üç ay önce yine benzer bir iş için aramıştınız, yüzünüz yok.

Tüm bu dertlere çare remove.bg. Fotoğrafı yükleyin tüm arka planı kaldırsın. Daha sonra istediğinizi yapabilirsiniz. En güzel pozlar sizin olsun :)

Etimoloji

Çerez

Çerez, dilenciye verilen sadaka demektir. Farsça “çaras”tan gelen sözcüğün bir diğer anlamı, yemek dışında yenen öteberidir.

Doymak amacıyla yenilmeyen de çerezdir, dilenciye verilecek kadar değersiz olan da.

Böyle düşününce “çerez parası” daha bir anlam kazanıyor.

Fotoğrafın Ardından

Reza Deghati

Katliamdan henüz kurtulmuş bir baba elinde fotoğrafıyla kaybolan oğlunu arıyor. (Hocalı, 1992, Reza Deghati)

26 Şubat 1992’de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, Sovyet ordusu ile birlikte Azerbaycan’ın Hocalı şehrini işgal etti. 63’ü çocuk, 106’si kadın ve 70’i yaşlı olmak üzere toplam 613 sivili katletti. Katliam bittiğinde 487 kişi ağır yaralıydı ve bunların 76’sı çocuktu. Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin esir aldığı bin 275 kişinin 150’sinden hala haber yok. Bu yıl katliamın 29. yıldönümü.

Ocakta ne var?

Bollos

Fotoğraf: avlaremoz.com/

Bollos ile ne kastettiğimizi boyozun tarihçesine aşina olanlar belki anlamıştır. Bollos yani boyoz, İspanyolca’da çift ‘l’ harfinin yan yana gelmesiyle ‘y’ sesinin çıkartıldığına örnek bir kelime. İspanyolca ne alaka diyenlere; Amors ‘Ocak’ta Ne Var?’ köşesi sizler için var.

Kirli Elizabeth İspanya’yı Müslüman yönetimlerden tamamen temizleyip yeminini ettiği banyosunu yaptıktan sonra ilk iş olarak yarımadayı Hristiyanlaştırmak adına Yahudi ve Müslümanlara yaptırımlara başladı. Din değiştirme koşuluyla yaşamalarına izin verdi fakat bu şartı kabul etmeyenler ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Yavuz Selim’in hoşgörüsüyle Osmanlı’ya sığınan İspanyol Yahudiler -yani Sefaradlar, ilk aşamada Selanik ve İstanbul gibi şehirlere yerleştiler. 16. yy. ile beraber Osmanlı Devleti için önemli bir liman şehri olması İzmir’i merkezileştirdi ve pek çok Sefarad da İzmir’e göç etti. Bu göç ile birlikte Sefaradlar İspanya’da Endülüs katmeri dedikleri ve Şabat günlerine özel pişirmeleri dolayısıyla dinsel bir kimliği de olan çöreklerini İzmir’e taşıdılar. Yahudi İspanyolcasında çoğulu boyoz olan ‘boyo’ aslında genel bir isim ve çörek demek.

Önceleri katmer kategorisindeki bu çörek tavada pişerdi. Fırınlanmadığı için hamurun içindeki su buharı harekete geçemez ve dolayısıyla hamur kabaramazdı. Boyoz 16. ve 17. yüzyıllarda Osmanlı topraklarında fırınlanma işlemi gördü ve pul pul dökülen, çıtır yapısının oluşması için ilk adımını attı. Yolculuğu bununla bitmedi elbette. Orijinalinde daha kalın dokulu hamurunun bugünkü haline bürünebilmesi için çok kültürlü Osmanlı İzmir’inde yaşayan Rumeli göçmeni ustaların dokunuşu gerekliydi. “Serpme” adı verilen ve kendi yörelerinde sıkça kullandıkları, hamuru havada savurarak açma yöntemiyle boyoz çok daha ince açılabildi.

500 yılı aşkın süre Sefarad mutfağına özel kalan bu yiyecek, tat olarak bu topraklara göre evrilmesiyle ve Yahudilerin İsrail Devleti’nin oluşumu için yaptığı sistematik göçüyle İzmir’e miras kaldı. İzmir ise ince lezzet dokunuşları ve ona kattığı yeni kültürel kimliğiyle bu mirası oldukça hak ediyordu.

Sinema

Keşif

Yakın zamanda hayatını kaybeden Doğan Cüceloğlu'nun yaşamını anlattığı  son kitabında bir mevzuya denk geldim. Kendi yaşamından ve  gözlemlerinden çıkardığı dersleri anlatıyor. Seksen yıllık ömrünün  bütününe bakarak hayatın anlamının üzerine duruyor en başta:

“Bana göre hayatın anlamı 'keşif”tir. Hayat bir keşif yolculuğudur.  Neyi keşfedeceksin? Özünü, kendini. Peki, ilişkilerin içinde bunları  nasıl yöneteceksin? Büyük resmin içinde nasıl anlamlı, coşkulu ve  güvenli kalacaksın?” sözleri çok anlamlı. Sadece bir psikolog olarak değil kendi yaşamını ele alarak söylemesi ayrı bir değer.

Keşif sözcüğünü coğrafya kitaplarında okurduk; kim hangi ülkeyi  keşfetmiş? Sonra uzay bilimlerinde karşımıza çıktı; yeni madde ya da çok  uzaklarda gezegen keşfedilince. Aslında keşfedilecek şey çok yakında,  hem de çok; insanın kendisi. Bazı kişisel gelişim  kitaplarında olduğu gibi gaz vermek yerine keşfe davet etmek en makulü.  İnsan acizliğini keşfetse neler olur kim bilir.

Sinemaya gelecek olursak. İyi filmler sağlam insan psikolojisi üzerine  kurulur. Doğan Cüceloğlu’nun bahsettiği yolculuk her filmdeki karakterin  yaşadığıdır. Kahramanın Yolculuğu tabiri burdan gelir.  Arayış insanın özünde var. Keşif, filmde iki boyutlu: Hem filmi yapan,  hem seyreden için. Film yapma sürecinin en başında bu keşfin tohumları  vardır. Bir filmci daha önce yapılmış bir konu da olsa kendi bakışıyla  yeni bir keşif yolu bulur ve karakterini oraya sürükleyerek filmi yapar.  Burda duygular, hisler önemlidir. Çünkü insan sadece maddeden ibaret  değil. Keşfetmesi gereken çok şey var.

Filmler insanın kendini keşfe bir yol açabilir. Farkına varmasını  sağlayabilir. İnsan aramaya müpteladır. O yüzden seyirci filmdeki  karakterin neyi aradığına ve sonunda neyi bulacağına odaklanır ve  heyecanla seyreder. Film seyretmek için bir neden budur; merak. İnsanın kendisinin neyi bulacağını düşündüğü an keşif süreci başlayacaktır.

Sizi yeni keşiflere sürükleyen filmler var mı?

Müzik

Dünyanın en iyi şarkısı hangisi? 

Kişinin en beğendiği desek olur mu? En iyi olan en beğenilen, en çok hoşa giden değildir denir. Zira öyle olsa en popülerin en iyi olduğunu kabul etmemiz icap ederdi. Şahan Gökbakar’ın Sinan Sağıroğlu karakteri gibi İsmail YK’nın Leonardo Da Vinci’den daha iyi sanatçı olduğu kabulüne vardırır bu mantık bizi.

Peki nereden bileceğiz? Nasıl tespit edeceğiz? Şimdiye kadar yapılmış tüm şarkıları dinlemek imkânsız. Öyle ki Spotify’da hiç tık almayan şarkılar için Forgotify diye bir servis bile kuruldu.

Müzik dünyasının en saygın yayınlarından Rolling Stones 2003 senesinde bunlara rağmen oturup “gelmiş geçmiş en iyi 500” şarkıyı tespit etmeye karar vermiş. Ortaya çıkan listenin kimseyi tatmin edemeyeceğini tahmin etmek güç olmasa gerek.

ABD’nin kendini merkeze koyarak hemen her şeyi ele alması burada da kendisini gösteriyor. Nasıl ki elle oynadıkları oyuna futbol deyip üstüne onun sadece ABD takımları arasındaki liginde şampiyon olanı Dünya Şampiyonu ilan ediyorlarsa müzikte de tutumları farklı değil. Gerçi “Dünya Müziği” diye bir müzik türü(!) olan ortamda çok görmemeli.

Listeyi İngiliz dilinin en iyi 500 şarkısı olarak kabul edelim. Tek istisna Ritchie Valens’in 345. sıradan listeye giren İspanyolca La Bamba parçası. 2010’da güncellense de liste ilk 10 değişmemiş:

1-Bob Dylan- Like a Rolling Stone

2-The Rolling Stones- Satisfaction

3-John Lennon- Imagine

4-Marvin Gaye- What's Going On

5-Aretha Franklin– Respect

6-The Beach Boys- Good Vibrations

7-Chuck Berry- Johnny B. Goode

8-The Beatles- Hey Jude

9-Nirvana- Smells Like Teen Spirit

10-Ray Charles- What'd I Say

Peki siz ne düşünürsünüz sevgili okur? Siz de Twitter hesabımızla kendi en iyi 10 parçanızı paylaşın, beraber keşfedelim.

Podcast

İSAR

Bu hafta köşemize sosyal bilimlerle meşgul olanların ilgisini çekecek bir yayını konuk ediyoruz. İstanbul Araştırma ve Eğitim Vakfı tarafından hazırlanan İSAR Podcast’in her biri arşivlik yayınları şuradan dinlenebilir.

Ne izlesem?

Coşkun Aral Anlatıyor

Dünyanın farklı coğrafyalarına yaptığı yolculuklardan tanıklıklarını anlatan Coşkun Aral, Türkiye belgeselcilik tarihinin en önemli isimlerinden biri. Yaşadığı tecrübeler ve tanık olduğu olaylar dinlemeye değer.

Sahaf

Kadim Sahhaf Öneriyor 

Nuri Pakdil - Osmanlı Simitçiler Kasidesi

Nuri Pakdil'in Sükut Suretinde ve Ahid Kulesi'nden sonra yazdığı üçüncü şiir kitabıdır. Toplam 40 ikilikten oluşmaktadır.  

Pierre Clastres - Devlete Karşı Toplum

Clastres için devletsiz yaşamak yalnızca mümkün değil, gereklidir de. Buradan hareketle, Batı Kültürünün kendi gelişmesini temel alarak oluşturduğu "devleti mutlaklaştırıcı, evrimci" modeli tersyüz etmeyi dener ve ilkel toplumlara yeniden bakar.

Maurice Merleau-Ponty - Algının Önceliği

Algılanan dünya yalnızca bir nesneler yığını mıdır? Yoksa aslında algı deneyimi, bize nesnelliğin gerçek koşullarını sunarak bilginin doğumuna tanıklık etmemizi mi sağlar? Algının bilimle ilişkisi nedir?